ایران دیروز

ایران دیروز

ایران دیروز

ایران دیروز

مردمان ترک‌تبار

مردمان ترک یا تُرک‌ها یا تورک‌ها (به ترکی: تؤرک‌لَر) مردمانی اوراسیایی‌اند که در آسیای شمالی، مرکزی و غربی، مغولستان، سیبری جنوبی، شمال‌غربی چین و بخش‌هایی از اروپای شرقی ساکن‌اند. آن‌ها به زبان‌هایی از خانوادهٔ زبان‌های ترکی‌تبار سخن می‌گویند.

مردمان ترک یا تُرک‌ها[۱] یا تورک‌ها [۲] [۳] (به ترکی: تؤرک‌لَر) مردمانی اوراسیایی‌اند که در آسیای شمالی، مرکزی و غربی، مغولستان، سیبری جنوبی، شمال‌غربی چین و بخش‌هایی از اروپای شرقی ساکن‌اند. آن‌ها به زبان‌هایی از خانوادهٔ زبان‌های ترکی‌تبار سخن می‌گویند.[۴]

خاستگاه اصلی مردمان ترک‌تبار، آسیای میانه بوده و این مردم که از نژاد زرد هستند[۵][۶][۷] به تدریج در غرب آسیا، خاورمیانه،آسیای کوچک و اروپای شرقی پراکنده شدند. در جریان این مهاجرت‌ها بخش‌های بزرگی از مردم هندواروپایی نواحی جدید نیز به مرور ترک‌زبان شدند.[۸] بررسی دی‌ان‌ای در ترکیه نشان می‌دهد که مردم ترکیه نوادگان مردم مختلف ساکن آناتولی مانند یونانی، ارمنی، قفقازی (آسیانی) و کرد میباشند که در سده‌های معاصر ترک‌زبان شده‌اند و از لحاظ ژن از نژاد ترک (زردپوستمغول‌سان)بهره بسیار کمی برده اند. کمتر از ۱۰% مردم ترکیه دارای این نژاد می‌باشند. [۹] [۱۰][۱۱] در مورد ترک زبانان آذربایجانی نیز این قضیه صادق است که از لحاظ ژن به سان مردم ایرانی و قفقازی هستند .[۱۲][۱۳]

اقوامی که امروزه ترک‌تبار و ترک‌زبان نامیده می‌شوند در اراضی وسیعی در کشورهای آسیایی و اروپایی زندگی می‌کنند.از سمت شرق تا قسمتهایی از مغولستان و چین و از غرب تا قسمتهای از یوگسلاوی سابق و سیبری شمالی تا اطراف مسکویعنی شهر قازان و از جنوب غربی تا مرزهای لبنان و قسمتهایی از قبرس در یک گسترهٔ جغرافیایی بسیار بزرگ پراکنده شدند. ترک‌تبارها و ترک‌زبان‌ها در کشورهایی همچون مغولستان، چین، روسیه، قرقیزستان، قزاقستان، ازبکستان، تاجیکستان، افغانستان، ایران، جمهوری آذربایجان، عراق، ترکیه، قبرس، یونان، بلغارستان،یوگسلاوی سابق (مقدونیه، بوسنی، کوزوو، کرواسی) رومانی، مجارستان، فنلاند، اکراین، یونان و مولداوی سکونت دارند.[۱۴][۱۵][۱۶][۱۷]

گستره مهاجرت کنونی ترک‌زبان‌های آسیای کوچک بیشتر بسوی کشورهای اروپای مرکزی (آلمان، اتریش، سوئیس، فرانسه، انگلیس)، آمریکا و استرالیا می‌باشد و جوامع قابل توجهی در این کشورها تشکیل دادند.[نیازمند منبع]

بسیاری از اقوام ترک‌زبان، زبان ترکی را بر اثر ارتباط و آمیزش با ترک‌زبانان اخذ کرده‌اند، ازاین رو اصطلاحاتی چون «خلق‌های ترک» و «ترکان» به مفهوم قوم ترک نیستند و نام ترک نیز فقط جنبهٔ زبانی دارد.[۱] از میان اقوامی که امروزه ترک نام گرفته‌اند بسیاری از اقوام نام‌برده در زیر در تاریخ قدیم هیچ‌گاه خود و قوم خود را ترک نمی‌نامیدند. در مورد بخشی از این اقوام ساکن آسیای میانه تنها پس از وارد شدن نظریه پان‌ترکیسم توسط آرمینیوس وامبری یهودی و فرستاده پنهانی وزارت خارجه بریتانیا به منطقه[۱۸] این نام رفته‌رفته برای این اقوام نیز رواج یافت. این اقوام عبارتند از:
باشقیرها، تاتارها، ناگایباک‌ها، قزاق‌ها، قره‌قالپاق‌ها، نوقای، کرائیم، قره‌چای-بالکار، کومیک، کریمچاک، آلتایی‌ها، اغوزهای واردشده به آذربایجان، قاجارها، شاهسون‌ها، قره‌داغ‌ها، قره‌پاپاخ، قشقایی‌ها، افشارها، خلج‌ها، گاگوز، اورومچی‌ها، توینی، توفالارها، شورها، خاکاس‌ها، تاتارهای چولیم، ازبک‌ها، اویغورها، سالارها، اویغورهای ساری، چوواش‌ها، یاکوت‌ها، دولگان‌ها و غیره.[۱۹]

زبان‌های ترکی

زبان‌های ترکی به دو دسته شرقی و غربی تقسیم می‌شود. زیرمجموعه‌های شرقی زبان‌های ترکی عبارت‌اند قزاقی، قرقیزی و ازبکی و زیر مجموعه‌های غربی زبان ترکی نیز شامل ترکی استانبولی، ترکمنی و ترکی آذربایجانی می‌شوند.

زبان‌های ترکی به همراه زبانهای مغولی، تونگوزی و برخی موارد کره‌ای و ژاپنی جزء زبان‌های آلتایی به شمار می‌روند.

اقوام ترک‌زبان

قوممحل زندگیجمعیت
ترک ترکیهترکیه، قبرس، آلمان، بلغارستان، یونان۵۷٬۳۵۴٬۰۰۰
آذربایجانیایران، جمهوری آذربایجان، روسیه، گرجستان، ترکیه۲۸٬۸۷۵٬۰۰۰
ازبکازبکستان، افغانستان، تاجیکستان، ترکمنستان۲۶٬۸۲۳٬۰۰۰
اویغورچین، قرقیزستان، قزاقستان۱۵٬۴۰۱٬۰۰۰
قزاققزاقستان، روسیه، چین، ازبکستان، مغولستان۱۲٬۷۷۷٬۰۰۰
تاتارروسیه، ترکیه، اوکراین، ازبکستان، قزاقستان۱۰٬۷۱۹٬۰۰۰
ترکمنترکمنستان، ایران، افغانستان٬ عراق۷٬۶۴۰٬۰۰۰
قرقیزقرقیزستان، چین، قزاقستان، تاجیکستان۴٬۰۷۴٬۰۰۰
باشقیرروسیه، قزاقستان۱٬۷۲۹٬۰۰۰
چوواشروسیه۱٬۶۴۶٬۰۰۰
یاکوتروسیه۴۳۶٬۰۰۰
قشقاییایران۴۰۰٬۰۰۰
گاگااوزمولداوی، اکراین۱۶۰٬۰۰۰
خلجایران، افغانستان۴۲٬۰۰۰


[۲۰][۲۱]

دین اقوام ترک‌تبار

پیشینه واژهٔ ترک

در نوشته‌های تاریخی «ترک» در مقابل تاجیک (غیر عرب و ترک) آمده‌است. نام ترک نخستین بار در قرن ششم میلادی در نوشته‌های چینی دیده می‌شود. در همان قرن ترکان دولتی نیرومند تأسیس کردند که از مغولستان و سرحد شمالی چین تا دریای سیاه امتداد داشته‌است. مؤسس حکومت مزبور که چینیان او را «تئومان» مینامند، در کتیبه‌های ترکی بومن، در سال ۵۵۲ م. درگذشت و برادرش «ایستمی» (در تاریخ طبری: سنجبوخاقان) که در مغرب فتوحاتی کرده، ظاهراً تا سال ۵۷۶ م. زیسته‌است این دو برادر گویا از آغاز مستقل از یکدیگر حکومت می‌کردند. چینیان از دولت مزبور بنام امپراتوری ترکان شمال و مشرق یاد کرده‌اند. در سال ۵۸۱ م. تحت نفوذ سلسلهٔ چینی «سویی» این دو امپراتوری بطور قطع از یکدیگر جدا شدند و بعدها هر دو تابع سلسلهٔ چینی «تانگ» (۶۱۸ – ۹۰۷ م.) گردیدند. در حدود سال ۶۸۲ م. ترکان شمال موفق شدند استقلال خود را بدست آورند.

اصطلاح "ترک" از میانهٔ سدهٔ ششم میلادی برپایهٔ اتحادیهٔ گوگ ترک‌ها در مناطق شمال چین و بیابان‌های غربی آن ایجاد شد و بر اقوام زیرگروه این اتحادیه گذاشته شد و از این پس اقوام جُداسَر و مستقل این اتحادیه‌ها که هر کدام برای خود نام ویژهٔ خود را داشت، ترک نامیده شدند.[۲۲]

در تاریخ ایران

سلسله‌های ترک‌تبار که در ایران بعد از اسلام حکومت کردند عبارتند از:

  • تاریخ طبری جلد ۱، ص ۸۹۵ و ۸۹۶ (پیشینه واژهٔ ترک)
  • حاشیهٔ برهان چ معین (پیشینه واژهٔ ترک)
  • پژوهشی پیرامون زبان، دین، خط ترکان، مولف و مترجم حسین شرقی / کتابخانه ملی ایران ۱۲۴۷۶-۷۸م (پراکندگی اقوام ترک)
  1. ↑ ۱٫۰ ۱٫۱ «ترک / ترکها». دانشنامه جهان اسلام.

جلیلیان جمعه 6 مرداد‌ماه سال 1391 ساعت 07:43 ب.ظ
نظرات 0 + ارسال نظر
برای نمایش آواتار خود در این وبلاگ در سایت Gravatar.com ثبت نام کنید. (راهنما)
ایمیل شما بعد از ثبت نمایش داده نخواهد شد